İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri
İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri
İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki depremle birlikte gözler yeniden riskli yapı stoku ve kentsel dönüşüme çevrildi. Uzmanlar, İstanbul’da 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve bunlardan 700 riskli konutun acil dönüştürülmesi gerektiğini belirtti. Dönüşümün önündeki en önemli sorunun finansman olduğu vurgulandı.
Finansman Sorunları ve Çözüm Önerileri
Uzmanlar, kamunun vatandaşlara sağladığı kaynakların yeterli olmadığını ve yeni bir kaynağa ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” önerisi dile getirildi. Kamu-özel işbirlikleri ve özel sektörün ilgisini çekecek minimal imar artışlarının finansman noktasında çözüm olabileceği belirtildi.
Uzmanlar, KDV, tarife ve ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının engelleri kaldıracağına dikkat çekti. Bu bağlamda, kentsel dönüşüm sürecinin hızlandırılması için gerekli finansman modellemelerinin yapılması gerektiği ifade edildi. İstanbul’da 700 bin konutun dönüşümünün 5 yıl içinde gerçekleştirilebileceği vurgulandı.
Vatandaşın Rolü ve Dönüşüm Süreci
Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, vatandaşı borçlandırarak dönüşüm yapmanın zor olduğunu belirtti. Dönüşümde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiği ifade edildi. Şen, “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var” dedi. Bu projelerin gerçekleştirilmesi durumunda, daha yaşanabilir ve güvenli binalara ulaşılabileceği belirtildi.
Şen, “Metrekare derdine takılmamak gerekiyor” diyerek halkın da dönüşüm sürecine destek olması gerektiğini vurguladı. Kentsel dönüşümün bir Milli Güvenlik problemi olduğunu ve zaman kaybı olmadan ele alınması gerektiğini ifade etti. Bu süreçte, vatandaşların can güvenliğinin öncelikli konu olması gerektiği belirtildi.
Belediyelerin Rolü ve İşbirlikleri
Belediyelerin bu süreçte sorun çözecek kurumlar olması gerektiği ifade edildi. Mülk sahipleri, sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilerin de sürece dahil olması gerektiği vurgulandı. Belediyelerin, vatandaş ile müteahhit arasında arabuluculuk yaparak süreci kolaylaştırması gerektiği belirtildi. “Bu sürecin vatandaşlara sarih, net ve şeffaf bir şekilde anlatılması gerekmektedir” denildi.
Dirençli kentsel oluşumun sağlanması için önce dirençli zihniyetlerin düzeltilmesi gerektiği ifade edildi. Can ve mal güvenliği riskinin ortadan kaldırılması için hizmet ve refah odaklı hareket edilmesi gerektiği vurgulandı. Bu problemin rantsal dönüşüm olarak düşünülmemesi gerektiği belirtildi.
KDV ve İmar Artışları Üzerine Değerlendirmeler
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşüm finansmanının en önemli bölüm olduğunu ifade etti. “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” dedi. Merkezi hükümetin bu konuda çeşitli kampanyalar başlattığını ancak bu tür programların yeterli olmadığını belirtti.
Şişik, kamu-özel işbirlikleri ve özel sektörün ilgisini çekecek minimal imar artışlarının çözüm olabileceğini ifade etti. Kentsel dönüşüm sürecindeki yapılar ruhsat harçlarından muaf olmasına rağmen çeşitli ücretlerin alındığına dikkat çekildi. KDV, tarife ve ücretler konusunda tam muafiyet sağlanmasının dönüşümün önündeki engelleri kaldıracağı belirtildi.
Yeni Daire Çıkışı ve Dönüşüm Modelleri
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışıyla çözümün mümkün olmadığını belirtti. Bazı bölgelerin tamamen dolduğunu ifade eden Türkkan, müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm ya da güçlendirmenin mümkün olduğunu söyledi. “Çeşitli modeller olabilir” dedi.
Türkkan, “10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman çok küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” diyerek bu modelin finansmanı nasıl sağladığını açıkladı. Bu tür dönüşüm önerilerinin hızlandırılması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, kentsel dönüşüm finansman bankası kurulması gerektiği ifade edildi.
